Przejdź do treści strony

Nauka za granicą | Studia bez tajemnic

Szkoła średnia w Wielkiej Brytanii

Autorzy: Dominika Kampa i Michał Kuleta (Sierpień 2013)
 
Dominika Kampa

Szkołę średnią zaczęłam w rodzinnym Kędzierzynie-Koźlu, jednak już po roku – dzięki Towarzystwu Szkół Zjednoczonego Świata im. prof. Pawła Czartoryskiego – wyjechałam do Fyling Hall School w północnej Anglii, by realizować dwuletni program matury brytyjskiej: A-levels. Właśnie skończyłam pierwszy rok ekonomii i polityki na University of Warwick.

Michał Kuleta

Po roku nauki w II LO im. Marii Skłodowskiej-Curie w Końskich wyjechałem do Fyling Hall School w Robin Hood’s Bay jako stypendysta TSZŚ im. prof. Pawła Czartoryskiego. Teraz, już jako absolwent FHS, czekam na wyniki A-levels oraz ostateczne decyzje uniwersytetów, na które aplikowałem (kierunek - matematyka).

 

Brytyjskie Independent Boarding Schools

Od dawna uczęszczanie do brytyjskich, niezależnych szkół z internatem (tzw. Independent Boarding Schools) wiązało się ze statusem społecznym danej rodziny. Były to swego rodzaju elitarne miejsca, które kształciły młodzież z bogatych środowisk. Mimo to, już wtedy duży procent takich instytucji oferował stypendia dla zdolnych, młodych ludzi, których zwyczajnie nie było stać na opłacenie wysokiego czesnego. Z czasem nauka w takiej szkole stawała się tradycją rodzinną i kilka pokoleń uzyskiwało swoją edukację w murach tych samych placówek. Wraz z postępem globalizacji szkoły zaczęły się cieszyć popularnością na całym świecie. Wiele z nich gości uczniów nie tylko z Wielkiej Brytanii, ale również z krajów historycznie z nią powiązanych, a ostatnio coraz częściej również z Bliskiego Wschodu czy Afryki. Równocześnie zwiększyła się świadomość młodych ludzi o ewentualnych stypendiach i tym samym wzrosła liczba możliwości. Warto zaznaczyć, że większość tych szkół jest zarejestrowana jako organizacje charytatywne, którymi zarządza wybrana rada nadzorcza. Pozwala to na działanie według zasad innych niż w przypadku szkół państwowych.

Istnieje wiele rodzajów szkół niepaństwowych w Wielkiej Brytanii, więc warto się zorientować w różnicach przed podjęciem decyzji o kolejnych paru miesiącach bądź latach swojego życia. Więcej szczegółowych informacji o wszystkich szkołach z internatem w Wielkiej Brytanii można znaleźć na stronie: www.ukboardingschools.com.

Campus

Campus to nierzadko obszar, który mógłby uchodzić za małe miasteczko lub wioskę. Oczywiście w zależności od danej szkoły może się różnić wielkością, stylem, itp., lecz zawsze będzie on stymulował rozwój ogólny każdego ucznia i pozwalał na zaspokajanie podstawowych potrzeb każdego dnia. W skład campusów wchodzą budynki lekcyjne, część mieszkalna (tzw. domy, osobne dla chłopców i dziewczyn, w których uczniowie mieszkają w tzw. dormitoriach), sale i boiska sportowe (do całej gamy sportów drużynowych i indywidualnych), jadalnia, często kaplica, biblioteka i centrum sztuki. Położenie szkół jest również bardzo zróżnicowane - większość leży na obrzeżach miast czy nawet w miejscach zupełnie od nich oddalonych, choć część znajdziemy w centrach miast.

Zakwaterowanie

Na początku swojego pobytu w szkole uczeń przydzielany jest do jednego z domów - będzie to jego akademik przez najbliższy rok. W roku 12 (odpowiednik drugiej klasy liceum) uczniowie nie mają zazwyczaj wyboru swoich współlokatorów- 'miesza' się ich według narodowości, by stymulować naukę języka angielskiego. Natomiast w roku 13 (ostatni rok) - często oferowana jest możliwość zasugerowania preferencji pokojowych swoim opiekunom akademików, bądź uczniowie są lokowani do pokojów wyższych rangą z powodu pełnionych funkcji (prefekci, organiści, itp.). Ilość lokatorów jednego dormitorium zazwyczaj wtedy maleje (najstarsi uczniowie najczęściej mieszkają w jednoosobowych pokojach). Ciekawym zwyczajem, który zwiększa poczucie przynależności do danego domu, jest rywalizacja sportowo - artystyczna między nimi.

Tryb nauczania

Czas lekcji różni się między szkołami (w części lekcje odbywają się od poniedziałku do soboty). Najczęściej lekcje zaczynają się między 8.00 a 9.00 i trwają do ok. 16.00. Po południu odbywają się zajęcia sportowe, teatralne, taneczne czy muzyczne, które uczniowie wybierają sobie na okres kilku miesięcy lub roku. Jeśli szkoła jest katolicka, dzień może zaczynać się od nabożeństwa, modlitwy lub w skrajnych przypadkach - mszą. W bezwyznaniowych placówkach dzień zaczyna się od spotkania z wychowawcą (tutor) i apelu (tematycznego lub informacyjnego).

Poziom szkoły jest o wiele trudniej ocenić, niż w przypadku szkół polskich, ponieważ nie ma tu jednolitej podstawy programowej, i poziom będzie zależał głównie od ambicji uczniów (“lepsze” szkoły to te, które przyciągają bardziej ambitnych, ale często, wybierając odpowiednie przedmioty, można uzyskać taki sam poziom edukacji w szkole na szczycie rankingu co tej w jego ogonku, ponieważ szkoły prywatne mają najczęściej świetne grono pedagogiczne. Szczególnie że rankingi są budowane na podstawie średniego wyniku z egzaminów wszystkich osób, które do nich przystępowały.).

Przedmioty są wybierane przez uczniów w ramach wyznaczonych przez szkołę - w systemie matury międzynarodowej IB lub brytyjskiej A-level.

Program maturalny w systemie IB trwa dwa lata, składa się z sześciu kursów przedmiotowych, eseju oraz kursu z teorii wiedzy (Theory of Knowledge). Szczegółowy rozkład i poziom kursów przedmiotowych ustala indywidualnie każdy z uczniów zgodnie z obowiązującymi zasadami. Trzy lub ewentualnie cztery z kursów należy zaliczyć na poziomie rozszerzonym (Higher level – HL), pozostałe na poziomie podstawowym (Standard level – SL). Sześć kursów przedmiotowych stanowią:

  • język podstawowy
  • drugi język
  • nauki społeczne (geografia, historia, historia islamu, filozofia, ekonomia, psychologia, antropologia, technologia informacyjna w globalnym społeczeństwie (ang. information technology in a global society, ITGS))
  • nauki doświadczalne – (chemia, fizyka, biologia, nauki o środowisku oraz technologia projektowania (ang. design technology))
  • nauki matematyczne – do wyboru matematyka na trzech poziomach zaawansowania: Mathematical Studies SL, Mathematics SL oraz Mathematics HL. Dodatkowo do standardowego programu Mathematics HL uczeń może realizować Further Mathematics SL (od 2014 Further Mathematics HL) oraz informatyka jako przedmiot dodatkowy
  • sztuka – nauki o teatrze, malarstwie, filmie, muzyce, tańcu. Uczeń może zamienić przedmiot z grupy szóstej na dowolny inny przedmiot z grupy 1, 2, 3, 4 lub 5
 

Warunkami uzyskania dyplomu są ponadto:

  • napisanie pracy (EE – Extended Essay) do 4000 słów z dowolnie wybranego przedmiotu nauczanego w szkole (niekoniecznie zdawanego na maturze). Temat jest dowolny, jednak wymagane jest przeprowadzenie własnych badań przez ucznia
  • zaliczenie co najmniej 150 godzin zajęć CAS (ang. Creativity, Action, Service – twórczość, działanie, wolontariat)
  • zaliczenie kursu teorii wiedzy (TOK – Theory of Knowledge) składającego się z około 100 godzin, mającego na celu naukę podstaw epistemologii oraz krytycznego myślenia u uczniów.
 

Większość szkół w Wielkiej Brytanii wciąż jednak oferuje naukę w trybie matury brytyjskiej - A-level. Uczniowie przygotowują się do egzaminów przez dwa lata, zwykle w wieku 16-19 lat. Takie przygotowania odbywają się często w specjalistycznych szkołach nazywanych „sixth form college”. Pierwszy rok w takich szkołach nazywa się „lower sixth” (rok 12) i odpowiada drugiej klasie szkoły średniej, a drugi – „upper sixth” (rok 13), który z kolei odpowiada klasie maturalnej. Uczniowie podchodzą do egzaminów pod koniec pierwszego roku i ponownie pod koniec drugiego. Uzyskanie dobrych wyników z egzaminów A-level jest szczególnie ważne, gdyż to one decydują o dostaniu się na studia. Trzeba zauważyć, że nie ma tu ocen końcowych za całoroczne wyniki i zaangażowanie w dany przedmiot - a tylko oceny z egzaminów.

Uczniowie wybierają przedmioty, z których będą zdawać egzaminy A-level w oparciu o swoje zdolności naukowe i przyszły kierunek studiów. Na pierwszym roku uczniowie wybierają zwykle cztery przedmioty, a na drugim trzy, chociaż niektóre osoby decydują się na więcej. Przykładowo, na pierwszym roku kursu A-level uczeń może uczyć się biologii, psychologii, ekonomii i socjologii, a na drugim − psychologii, ekonomii i socjologii. Przyszli studenci medycyny mogą wybrać w ramach programu A-level takie przedmioty jak biologia, chemia czy statystyka, podczas gdy przyszli prawnicy mogą się skupić na polityce, filozofii i prawie.

Zwykle uczniowie pragnący kontynuować naukę w szkole wyższej przygotowują się do egzaminów A-level z trzech lub czterech przedmiotów (w szczególnych przypadkach +/- jeden przedmiot). Zaleca się te przedmioty, które przydadzą się w przyszłej karierze i rekrutacji na studia. Egzaminy oceniane są według skali od „A” (najwyżej) do „E” i „U” w przypadku bardzo słabego wyniku.

Przykładowe przedmioty zdawane na egzaminach:

  • Antropologia
  • Literatura angielska
  • Przedsiębiorczość
  • Chemia
  • Historia
  • Ekonomia
  • Język francuski
  • Geografia
  • Fizyka
  • Prawo
  • Technologie Informacyjne
  • Matematyka
  • Media
  • Filozofia
  • Psychologia
  • Socjologia
  • Statystyka
  • Filmoznawstwo
 

Przykładowy plan dnia w trybie A-level:

  • 7:30 - pobudka
  • 7:45 - śniadanie
  • 8:30 - 8:45 - spotkanie z wychowawcą
  • 8:45 -9:00 - apel
  • 9:00 - 9:40 - matematyka
  • 9:40 - 10:20 - matematyka
  • 10:20 -11:00 - czas nauki własnej ‘study period’ (okienko)
  • 11:00 - 11:20 - pierwsza przerwa
  • 11:20-12:00 - fizyka
  • 12:00 -12:40 - fizyka
  • 12:40 - 13:20 - czas nauki własnej ‘study period’ (okienko)
  • 13:20 - 14:00 - lunch
  • 14:00 - 14:40 - chemia
  • 14:40 - 14:55 - druga przerwa
  • 14:55 - 15:35 - chemia
  • 15:35 - 16:15 - czas nauki własnej ‘study period’ (okienko), po którym można udać się do akademika i przebrać z mundurka w codzienne ubrania
 

Zajęcia pozalekcyjne

Gama zajęć dodatkowych w każdej szkole brytyjskiej jest zazwyczaj bardzo bogata. Zawsze oferowana jest masa sportów zarówno tych bardziej popularnych (piłka nożna, rugby, hokej) jak i niszowych (badminton, szermierka, sztuki walki) - znakomite bazy szkół pozwalają na prowadzenie treningów na różnych poziomach zaawansowania i częste posiadanie wielu drużyn szkolnych każdej dyscypliny. Do tego pełno zajęć artystycznych: poprzez naukę gry na prawie każdym instrumencie (warto wspomnieć o ogromnej popularności organów), zajęcia teatralne (wiąże się to zazwyczaj z wystawianiem profesjonalnych sztuk czy musicali na dość dużą skalę) i malarstwo aż do zajęć rzadziej spotykanych jak degustacja win czy fotografia. Szkoły organizują masę wycieczek kulturowych, spotkań ze znanymi osobami, czy zwykłych wyjazdów rozrywkowych (paintball, karting, teatr) - nigdy nie pozwalają uczniom się nudzić. Szkoły są otwarte na pomysły uczniów i gdy ci wyjdą z pomysłem i zbiorą odpowiednio dużą grupę ludzi, dyrekcja jest bardzo pomocna w organizowaniu nowej aktywności. Choć większość zajęć dodatkowych jest darmowa (w cenie czesnego), nauka instrumentów i inne kluby wymagające przyjazdu osób z zewnątrz szkoły a także wszystkie wyjazdy są płatne.

Koszty

Typowy koszt czesnego za jeden trymestr szkolny (angielski rok szkolny dzieli się na trzy trymestry) to ok. 10 tysięcy funtów (choć znajdziemy takie już od ok. 6 tysięcy funtów za trymestr). W skład tego wchodzi zakwaterowanie, wyżywienie, zajęcia szkolne i część zajęć dodatkowych. Dodatkowymi opłatami do czesnego są: egzaminy (tych zdaje się, w zależności od doboru przedmiotów, od kilku do kilkudziesięciu w przeciągu dwóch lat; koszt jednego egzaminu to zazwyczaj 10-20 funtów), zajęcia pozalekcyjne (ceny bardzo zróżnicowane, zależne od wielu czynników), wyjazdy szkolne i dodatkowe (drobne wycieczki zazwyczaj kosztują kilkanaście funtów, kilkudniowy wypad do Paryża to wydatek w granicach kilkuset funtów), mundurek szkolny (kilkadziesiąt - kilkaset funtów, zazwyczaj szkoły oferują odkupienie mundurka po skończeniu nauki, więc prawdziwa cena zakupu drastycznie maleje), artykuły szkolne (książki, art. papiernicze, itp., ogólny wydatek zależy od doboru przedmiotów), transport (podróż z Polski do Anglii to wydatek od ok. 20 do kilkudziesięciu funtów w jedną stronę), artykuły codziennego użycia (ubrania, kosmetyki, itp.), kieszonkowe (to w zależności od potrzeb i rozrzutności ucznia wynosi zazwyczaj 150 funtów na halfterm - pół trymestru - lub więcej).

Programy stypendialne

Mimo że wiele szkół oferuje stypendia według ich własnych wymagań i założeń (więc można próbować aplikacji na własną rękę), istnieje kilka polskich fundacji i organizacji przyznających stypendia w brytyjskich, niezależnych szkołach z internatem. Od 20 lat zajmuje się tym Towarzystwo Szkół Zjednoczonego Świata im. prof. Pawła Czartoryskiego (oboje jesteśmy jego stypendystami), które współpracuje z około 10 szkołami w Wielkiej Brytanii i około 10 poza jej granicami. Są to stypendia dwuletnie pokrywające 50-100% kosztów czesnego oraz zakwaterowania. Od kilku lat działa również program British Alumni Society, które przyznaje stypendia w około 6 szkołach. Warto również pamiętać o instytucjach oferujących jednoroczne stypendia - Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej (KFON we współpracy z HMC) i Fundacja Talenty - nie warto się jednak tym przejmować. Zarówno IB i A-level trwają 2 lata i szkoła zazwyczaj sama z siebie przedłuża okres takiego rocznego stypendium o kolejny rok. Warto próbować i aplikować na kilka programów, gdyż zwiększa to nasze szanse na pozytywny wynik.

Jak wybrać szkołę?

Tak jak jest wiele ludzi i wiele charakterów tak samo znajdziemy wiele czynników, które wpływają na wybór najlepszej, dla danej jednostki, szkoły. Spotkałem ludzi, którzy decydowali się na konkretną placówkę z naprawdę rozmaitych powodów: szkoła otoczona lasem, szermierka oferowana jako jedno z zajęć dodatkowych, sławni absolwenci czy wysokie miejsce w rankingach. Choć ostateczna decyzja jest bardzo indywidualna, można najpierw spojrzeć na kilka podstawowych czynników, które powinny pomóc w końcowym wyborze.

Szkoła męska/damska/ko-edukacyjna

Ten czynnik jest o tyle pomocny, że chłopca nie przyjmie się do szkoły damskiej ani dziewczyny do męskiej. Wybór nad typem szkoły jest bardzo istotny gdyż wpływa na ogólny komfort mieszkania i codziennego życia z tymi samymi ludźmi przez dwa lata.

Rozmiar

Szkoły bardzo różnią się ilością uczniów: niektóre mają po kilku uczniów na roku, inne setki. Atmosfera tych mniejszych jest dość kameralna, wręcz rodzinna - większe cechują się dużo bogatszym zróżnicowaniem i różnorodnością.

Lokalizacja

Warto zastanowić się czy miejska atmosfera, hałas samochodów dochodzący z oddali i chwila w metrze do prawie każdego sklepu pasuje nam bardziej niż spokojna i zaciszna skrytka od społeczeństwa gdzieś w lesie, w oddali od społeczeństwa, ale nie od owiec i koni.

Koszty

Czynnik finansowy jest oczywiście jednym z podstawowych i najbardziej oczywistych. Nawet w przypadku wyjazdu na stypendium warto zastanowić się nad preferencjami (większe miasta są zazwyczaj droższe jeśli chodzi o codzienne wydatki).

Program i wybór przedmiotów

Każda szkoła oferuje inny zestaw przedmiotów więc zawsze należy się upewnić, że te, które chcemy zdawać na maturze są przez daną oferowane - dodatkowo trzeba pamiętać o różnicach między programami IB i A-levels. Ci ceniący bardziej ogólny rozwój raczej wybiorą IB, ci z ukierunkowanymi już planami i zainteresowaniami - A-levels.

W Wiekiej Brytanii ceni się osoby, które mają swoje pasje i angażują się w zajęcia dodatkowe. Trzeba jednak pamiętać, że dobre oceny są również bardzo istotne (pewnie nawet bardziej) - ktoś z problemami z nauką po polsku raczej będzie miał tylko większe problemy z nauką po angielsku. W podaniu wspomnijcie o wszystkich ciekawych rzeczach, które robicie (grupy taneczne, wolontariat, zaangażowanie w samorząd, pisanie, zgłębianie tajników mechaniki kwantowej). Nigdy nie bądźcie negatywni: nie piszcie, że wasze zainteresowania nie są ciekawe, wasza rola w jakimś przedsięwzięciu była nieznaczna, czy że tak naprawdę wcale tak ciężko nie pracujecie, jeżeli chcecie być ocenieni jako osoby rozwijające się, aktywne i ciężko pracujące. Nie bójcie się zadawać pytań - pokazuje to wasze zaangażowanie w proces.

Wróć na górę strony