Nauka za granicą | Studia bez tajemnic

W 1534 parlament angielski uchwalił Akt Supremacji (Act of Supremacy) nadający królowi Henrykowi VIII tytuł głowy Kościoła Angielskiego i definitywnie kończący tradycyjne stosunki z Kościołem Rzymskim (papieżem i Katolicyzmem). Zerwanie z doktrynerstwem papieża doprowadziło do podziału społeczeństwa angielskiego na tle religijnym. Trzy grupy odegrały dominujące role w XVI i XVII stuleciach: Katolicy – osoby, które mimo wszystko pozostały wierne Rzymowi i przez to postrzegane jako zagrożenie dla władzy i społeczeństwa; umiarkowani protestanci – niekatolicy, którzy dopuszczali pewną formę tolerancji religijnej (większość królów i arystokracji należała do tej grupy) i w końcu radykalni/konserwatywni protestanci zwani przez niektórych Purytanami (od ang. pure – czysty).

Witraż w Emmanuel College na Uniwersytecie Cambridge upamiętniający jednego ze swych absolwentów - Johna Harvarda.

Główną kością niezgody między Purytanami a resztą angielskich chrześcijan był kongregacjonalizm. Purytanie postulowali likwidację hierarchii kościelnej jako źródła zepsucia moralnego i korupcji. Na jej miejscu chcieli stworzyć małeh lokalne kościółki związane bardziej z ludźmi (w tym postulacie i wielu innych Purytanie bardzo przypominali szwajcarskich Kalwinistów). Ponieważ król angielski był jednocześnie głową kościoła, kongregacjonalizm był technicznie zdradą stanu, która była karaną śmiercią. Takie nastawienie doprowadziło do regularnego prześladowania Purytan ze zmiennym nasileniem w drugiej połowie XVI w. aż do początku XVII wieku, kiedy to Anglia świętowała pierwsze udane osadnictwo w Nowym Świecie – miasteczko Jamestown zostało założone w angielskiej kolonii Virginia w 1607r.

Część Purytan wpadła na dość oczywisty pomysł – emigrację. W 1620 r. trochę ponad setka Purytan wynajęła statek Mayflower i wyruszyła w kierunku ujścia rzeki Hudson przy północnej granicy Kolonii Virginia (obecnie teren miasta Nowy Jork). Niesprzyjające wiatry zniosły okręt na północ i ostatecznie Purytanie wylądowali poza granicami Virginii na brzegach obecnego stanu Massachusetts. Nie mając innego wyjścia zostali na miejscu zakładając miasteczko Plymouth. Kolejne dziesięć lat koloniści spędzili desperacko walcząc o przetrwanie z przyrodą i ludami tubylczymi. Te zmagania zostały owiane wieloma legendami i teraz stanowią fundamenty tzw. Amerykańskiego Snu, choć w rzeczywistości przypominało to raczej Amerykański Koszmar. W każdym razie osadnictwo w Massachusetts w latach 1620-1630 starało się usilnie zapuścić korzenie. Wszystko się zmieniło dopiero kilka lat później.

W 1625 r. na tron angielski wstąpił Karol I Stuart. Władca o absolutystycznych skłonnościach i słabością do Katolików. Rozpętał kampanie przeciwko Purytanom pozostawiając zmuszając ich do ucieczki. Lata 1630-1650 są znane pod nazwą Wielkiej Migracji, kiedy to Purytanie w Anglii poszli w ślady swych współbraci sprzed dziesięciu lat i zaczęli masowo emigrować do Massachusetts. Od 1630 r. setki miasteczek zostało założonych w nowej kolonii pośród nich Boston i Newtowne - oba w 1630 r.

W związku z masową imigracją do Massachusetts powstała potrzeba szkolenia pastorów, którzy mogliby stanąć na czele lokalnych kościółków i społeczności w nowej kolonii. Stąd pojawiła się idea zbudowania uczelni – New College został powołany do życia w 1636 r. w mieście Newtowne.

Równolegle z tymi wydarzeniami w Anglii człowiek imieniem John Harvard właśnie kończył studia w Uniwersytecie Cambridge w Emmanuel College – zdominowanym wówczas przez Purytańskich wywrotowców. W ramach Wielkiej Emigracji Harvard idąc za przykładem większości absolwentów Emmanuel College postanowił udać się do Massachusetts. Wyemigrował w 1637 r. i rok później spotkał go ten sam los co wielu innych wcześniej – zmarł na gruźlicę w 1638 r.

Szczęśliwie dla nowej szkoły w Newtowne, Harvard zapisał jej w testamencie całą swoją bibliotekę (400 woluminów) i 780 funtów (równowartość około $200 000 dolarów obecnie). Władze uczcili Harvarda zmieniając nazwę młodej uczelni na Harvard College (spodziewano się, że w przyszłości będą pojawiać się kolejne college tak jak to było w Oksfordzie i Cambridge w Anglii) w 1639, a także zmieniając nazwę Newtowne na Cambridge (większość oficjeli w tym i pierwszy gubernator stanu Massachusetts, a także większość młodej kadry w Harvard College skończyła studia w Uniwersytecie Cambridge). Od tamtego czasu pierwsza uczelnia na kontynencie amerykańskim znana jest pod nazwą Harvard.